Madde kullanım bozukluğu hafif, orta veya şiddetli şekilde insanlarda görülebilen bir hastalıktır. Genellikle maddeyi kullanma isteğinin baskın olması ve şiddetli bir şekilde maddeyi elde etmek için çabalanması madde bağımlılığı probleminin temelini oluşturmaktadır.

 

Bir kişi aynı anda birden fazla madde kullanım bozukluğuna sahip olabildiği gibi bu durum sağlığınızı, sosyal ilişkilerinizi ve genel yaşam kalitenizi önemli ölçüde etkileyebilir.

 

Dolayısıyla, madde bağımlılığı türleri nelerdir bilgi sahibi olmak ve eğer madde kullanım bozukluğuna sahipseniz mümkün olan en kısa sürede profesyonel yardım almanız gerekmektedir.

 

Bu içeriğimizde, madde bağımlılığı nedir açıklıyor, sağlık için oldukça önemli olan madde bağımlılığı konusunda bilgilenmenizi sağlıyoruz!

 

Madde Bağımlılığı Nedir?

 

 

Madde bağımlılığı, madde kullanım bozukluğu olarak da adlandırılan, bir kişinin beynini ve davranışlarını etkileyen ve yasal/yasadışı yollarla edinilen bir maddenin kullanımını kontrol edememe durumuna yol açan bir hastalıktır.

 

Alkol, nikotin ve çeşitli uyuşturucu maddelerin çoğu bağımlılığa neden olmaktadır. Bağımlı kişiler, vücutlarına zarar verdiklerinin farkında olmalarına rağmen bağımlı oldukları maddeyi kullanmaya devam etmektedir.

 

Bağımlılık riski ve bağımlı olma hızı kullanılan maddeye ve maddeyi kullanan kişinin kişisel özelliklerine göre değişiklik gösterebilmektedir.

 

Madde Bağımlılığı Türleri Nelerdir?

 

Madde bağımlılığı farklı şekillerde kendini göstermektedir. Bağımlılığa yol açan maddenin türü, kullanım süresi, kullanım sıklığı ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak maddelerin oluşturacağı etki değişiklik gösterebilmektedir.

 

Bazı madde bağımlılıkları diğerlerinden daha zararsız gibi göründüğünden çoğu insan da aslında madde bağımlısı olduklarının farkında bile değildir. Ancak yaygın olarak kullanılan birçok madde aslında madde bağımlılığına sebep olmaktadır. Aşağıda, en yaygın şekilde görülen madde bağımlılığı çeşitleri sıralanmıştır:

 

Alkol Bağımlılığı Nedir?

 

Alkol bağımlılığı nedir kısaca sık veya aşırı alkol kullanımını olarak açıklanabilecek bir hastalıktır. Alkol bağımlılığı olan kişiler, kendilerine veya çevrelerindeki diğer insanlara duygusal ve fiziksel zararlar oluştuğunda bile alkol tüketmeye devam etmektedir.

 

Alkol bağımlılığının, beyin hasarı, depresyon intiharla sonuçlanabilecek depresyon; meme, akciğer, kolon kanserleri gibi birçok olumsuz durumu tetikleme ihtimali bulunmaktadır. Dolayısıyla, alkol bağımlılığı mutlaka profesyonel bir şekilde tedavi edilmelidir.

 

Sigara ve Tütün Bağımlılığı Nedir?

 

Sigara ve tütün bağımlılığı nedir çok bilinmiyor olsa da bu bağımlılık türü en yaygın madde bağımlılığı çeşididir. Sigara ve tütün bağımlılığı, nikotin içeren tütün ürünlerinin düzenli ve aşırı kullanımı sonucunda ortaya çıkan bir durumdur.

 

Tütün bitkisinde bulunan bir kimyasal olan nikotin, bağımlılığa neden olan bir uyarıcı maddedir. Nikotin, beyindeki ödül ve motivasyon merkezlerini etkileyerek keyif ve rahatlama hissi yaratmaktadır.

 

Sigara içmek, puro veya pipo kullanmak ya da yalnızca tütünü çiğnemek gibi çeşitli şekillerde tütün tüketimi bağımlılığa yol açabilmektedir.

 

Eroin Bağımlılığı Nedir?

 

Eroin bağımlılığı nedir anlamak için öncelikle eroinin nasıl bir madde olduğunu bilmek gerekir. Eroin, afyon haşhaşından elde edilen ve iğne yoluyla vücuda enjekte edilen illegal bir uyuşturucu maddedir.

 

Eroin, ishal, terleme, sık sık hapşırma, depresyon, anormal derecede hızlı nefes alma ve buna bağlı olarak tetiklenebilecek kalp krizi, doz aşımı gibi birçok olumsuz duruma yol açabilmektedir.

 

Eroin kullanan kişiler başta günde yalnızca birkaç kez madde kullanarak tatmin hissiyatına erişebilseler de bu durum giderek hızla artar ve kısa sürede eroin bağımlısı kişilerin hayatını karartacak seviyelere ulaşır.

 

Kokain Bağımlılığı Nedir?

 

Alkol ve tütün ürünleri kadar yaygın olarak kullanılan bir madde olmadığından kokain bağımlılığı nedir konusunda çoğu insan bilgi sahibi değildir.

 

Kokain, Güney Amerika’daki koka bitkisi yapraklarından çıkarılarak işlenen güçlü bir uyarıcı ilaçtır. Bazen anestezi olarak oldukça az dozlarda kokain kullanabilmektedir. Ancak, insanların kendilerini daha enerjik ve mutlu ve hissetmek için yüksek dozlarda kokain kullanması bağımlılığa yol açmaktadır.

 

Burundan çekilerek kullanılan kokain, kalp krizi, felç ve HIV/AIDS gibi ciddi tıbbi sorunlara yol açmaktadır. Ayrıca, doz aşımı nedeniyle oluşan ölümleri en çok tetikleyen maddelerin başında kokain gelmektedir.

 

Madde Kullanım Belirtileri Nelerdir?

 

 

Madde kullanımıyla ilişkilendirilen belirtiler, kişinin kullandığı maddeye, kullanım sıklığına, kullanım süresine ve çeşitli birçok faktöre bağlı olarak değişebilmektedir.

 

Ancak, madde kullanımına ilişkin genel belirtiler hakkında bilinçli sahibi olmak siz ve sevdikleriniz için alabileceğiniz önlemler doğrultusunda önemli olabilir. İşte, madde kullanımında sık sık karşılaşılan madde kullanım belirtileri:

 

• Ani ve İstenmeyen Davranış Değişiklikleri: Madde kullanmaya başlayan bir kişinin normal davranışlarında belirgin değişiklikler gözlemlenebilmektedir. Bu değişiklikler genellikle madde kullanımı sonrasında ortaya çıkar ve özellikle madde etkisi altında olunduğu zamanlarda belirgin bir şekilde görülür.
• Fiziksel Belirtiler: Madde kullanımı sonrasında kişide fiziksel değişiklikler de görülebilmektedir. Örneğin, göz bebeklerinin genişlemesi, titreme, terleme gibi belirtiler madde kullanımında sıkça rastlanılan belirtilerdir.
• Duygusal Dalgalanmalar: Madde kullanımı sırasında veya sonrasında kişide belirgin duygusal dalgalanmalar oluşabilmektedir. Bu ani duygu değişimleri arasında aşırı mutluluk, aşırı üzüntü, sinirlilik veya gamsızlık görülebilir.
• Sosyal İzolasyon: Madde kullanımıyla ilişkili olarak kişi, aile üyeleri, arkadaşları veya diğer sosyal ilişkilerinden kendini izole etmek isteyebilir. Dolayısıyla, sosyal hayattan kendini soyutlama isteği de bir madde bağımlılığı göstergesidir.
• Finansal Sorunlar: Madde kullanımı, kişinin finansal durumunu olumsuz etkileyebilir. Öyle ki, madde bağımlısı kişiler mantıklı düşünmekte zorlanabilecekleri için bağımlı oldukları madde uğruna hiç düşünmeden maddi harcamalar yapabilmektedir.
• Bağımlı Olunan Madde İçin Yaşar Hale Gelmek: Bağımlılık geliştiğinde, kişi maddeye aşırı derecede ihtiyaç duyar ve bu ihtiyacı karşılamak için beslenmek ve uyumak gibi hayati öneme sahip ihtiyaçlarını bile ihmal edebilmektedir.