DEHB, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) kısaltmasıdır. Bu bozukluk, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsel davranışlarla karakterizedir. Peki, DEHB ne demek?
DEHB Ne Demek?
Dikkat eksikliği ve hiperaktif bozukluğu, son zamanlarda toplum ve hekimler tarafından tanınmaya ve ayırt edilmeye başlanan bir konudur. DEHB erken başlangıca sahiptir. Çok yaygın görülür ve çocukluk çağında ortaya çıkar. DEHB,birden çok nedeni olabilen bir bozukluktur. Genetik etmenler, çevresel etkiler (doğum öncesi ve sonrası sorunlar, toksinler, sigara ve alkol gibi), beyne gelen zarar ve eşlik eden diğer sorunlar nedenler arasında sayılabilir.
DEHB dünya çapında büyük bir yaygınlık gösterir. Özellikle okul çağındaki çocuklarda %3 ila %5 sıklığında görülmekle beraber erkek çocuklarda daha yaygındır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktif bozukluğu birkaç temel özelliğe sahiptir. Bu özellikler arasında şunlar bulunur: Dikkat süresinde kısalma, davranışları engelleme konusunda denetim eksikliği sonucu davranışlarda çıkan huzursuzluk, sakarlık, unutkanlık, yerinde duramama, öğrenme güçlüğü, zayıf ilişkiler ve sıra beklemekte zorlanma. Peki, dikkat eksikliği nedir ve dikkat eksikliği neden olur?
Dikkat Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Dikkat eksikliği, kişinin dikkatini toplamada veya bir konuya odaklanmada güçlük çektiği bir durumdur. Dikkat eksikliğinin belirtileri genellikle bir görevi bitirmek veya bir aktiviteye dikkat vermeleri için zorlanma şeklinde kendini gösterebilir. ADHD gibi durumlar bu eksikliğe yol açabilirken, stres, yorgunluk veya farklı psikolojik etkenler de bu durumu etkilemektedir.
Hiperaktivite Nedir?
Hiperaktivite, aşırı hareketlilik, dikkatsizlik ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterize edilen bir durumdur. Peki, hiperaktiflik ne demek? Hiperaktif bireyler genellikle yerinde duramama, aşırı konuşma, ani hareketler yapma ve düşünmeden davranma gibi belirtiler gösterirler. Bu durum, günlük yaşam aktivitelerini etkileyebilir ve kişinin işlevselliğini olumsuz yönde etkileyebilir.
DEHB Tanısı Nasıl Konulur?
Esasen DSM-IV kriterleri dikkat eksikliği ve hiperaktif bozukluğu tanısında temel alınır. Herhangi bir fiziksel muayene ya da laboratuvar testi bu bozukluk için mevcut değildir. Bu kriterler okul çağındaki çocuklar esas alınarak yapılmış olsa da DEHB erişkinlerde farklı kriterler ile görülebilmektedir.
Tanı koyabilmek için belirtilerin 7 yaşından önce başlamış olması, en az iki ortamda bu belirtilerin gözlemlenmesi ve süreklilik göstermesi gerekmektedir.
DSM-IV Kriterleri Nelerdir?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite belirtilerinin 6 ya da daha fazlasının en az 6 ay süresince artarak ilerlemesi gerekir.
Dikkat Eksikliği Belirtileri
- Verilen yönergeleri baştan sona takip etmede zorluk,
- Yapılan işe ya da oynanan oyuna dikkati vermede zorluk,
- Yapılacak işler ve ödevler için gereken malzemeleri kaybetme,
- Kendisi ile konuşulduğu zaman dinlemiyormuş gibi gözükme,
- Detayları görememe,
- Zihinsel çabayı uzun süre gerektiren işlerde zorluk ve kaçınma,
- Unutkanlık,
- Hızlı bir şekilde ilgi kayması.
Hiperaktivite Belirtileri
- Yerinde duramama,
- Oturma gerekliliği olsa da oturamama,
- Sessizce oyun oynayamama,
- Durduk yere ve aniden koşma ve tırmanma,
- Çok konuşma,
- Soru tamamlanmadan cevap verme,
- Her zaman bir uğraş peşinde olma,
- Sırasını bekleyememe,
- Konuşmaları ya da olayları yarıda kesme.
DEHB Klinik Belirtileri Nelerdir?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna sahip çocuklarda sosyal sorunlar çok sık görülür. Okulunda beklenen performansın altında performans gösterirler ve dikkat eksikliğinden dolayı öğrenme güçlüğü yaşarlar. Ödevlerine, performans görevlerine ve yapması gereken diğer işlerine başlamakta ve bitirmekte zorlanırlar. Oyunları, konuşmaları ve olayları yarıda keserler ve düşünmeden davranırlar, bu yüzden çevreleriyle sorunlar yaşarlar. Dış uyaranlar dikkatlerini çok çabuk dağıtabilirler, görevlerini unuturlar ve sık sık ufak kazalar geçirirler.
Bütün bu belirtiler çocukların gündelik, sosyal ve okuldaki başarılarını olumsuz etkilerler. Bunun yanı sıra, büyüdüklerinde depresyon ve davranış bozukluğu gibi problemlere yatkınlık yaratır.
DEHB’nin Alt Türleri Nelerdir?
DEHB üç alt türe ayrılmaktadır:
- Dikkat eksikliğinin önde olduğu tip: Dikkat eksikliği semptomları ön plana çıkar, çok hareketlilik ve dürtüsellik ya mevcut değildir ya da tanı alacak kadar şiddeti yoktur.
- Aşırı hareketliliğin önde olduğu tip: Çok hareketliliğin yanı sıra dürtüsellik ağırdır ve dikkat eksikliği belirtisi için yeteri kadar şiddetli değildir.
- Birleşik tip: Bu alt türde dikkat eksikliği, dürtüsellik ve aşırı hareketlilik şiddetlidir. En sık görülen tiptir.
DEHB Tedavisi Nasıldır?
Öncelikli olarak yapılması gereken adım ailenin ve çocuğun dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite ile ilgili bilgilendirilmesidir. Dikkat eksikliğinin belirtileri ile hiperaktivite belirtileri açıklanmalıdır. Tedavi süresince dikkat eksikliği ve hiperaktif bozukluğu anlatılmalı, çocuğun güveni kazanılmalı ve dikkatinin tedaviye yönelmesi sağlanmalıdır. Tedavi için altın dönem arz eden dönem okul çağının ilk yılları olarak karşımıza çıkar. Davranış ve aile eğitimi yanı sıra ilaç tedavisi izlenebilir.
