İnsanların fiziksel, duygusal, zihinsel ve sosyal alanlardaki gelişimlerini kapsayan ve ‘gelişim dönemi’ olarak bilinen çeşitli yaşlardaki zaman aralıkları, çocuklarda motor gelişim çağına işaret etmektedir. Bu gelişim dönemini etkileyen kişisel ve çevresel faktörler bulunmaktadır ve birçok ebeveyn bu faktörlere dikkat ederek, çocuğunun en iyi şekilde büyümesine yardımcı olmaya çalışır.

Çocukların Gelişim Dönemleri Nelerdir?

Çocuklarda gelişim dönemleri, ‘çocuk gelişim evreleri’ olarak da bilinen, bireyin beceri kazanımındaki kritik zaman aralıklarıdır. Bu zaman aralıklarında çocuklar, kendi kişilik özelliklerine göre beceriler kazanırlar veya geliştirirler. Bu beceriler, onların sosyal, duygusal, zihinsel ve fiziksel alanlardaki yaşamına dair önemli olan konularla ilgili olabilir. Bu sebeple, belirli yaşlarda yaşanan gelişim evrelerinin sağlıklı bir şekilde deneyimlenmesi, çocukların gelişimi açısından oldukça önemlidir.

Örneğin çocukların dil becerileri, el-göz koordinasyonları, problem çözme/tepki huyları, sosyal açıdan girişkenliği gibi konular, onların gelişim dönemleri içerisinde gelişen davranışlarındandır.

Çocuk Gelişimi Aşamaları Nelerdir?

Çocuklarda gelişim basamakları, genellikle belirli yaş aralıklarının kategorize edilmesiyle oluşur. Her bir basamak/evre, çocukların belirli tecrübeler, beceriler veya sosyal yetkinlikler kazandığı dönemi temsil eder.

Bu basamakların ilki, henüz bebeklik yıllarında, çocuğun emeklemesi, yürümesi gibi fiziksel beceriler dışında, nesne sürekliliğini, sosyal etkileşime girme, dil becerileri gibi kazanımlarla ön plana çıkmaktadır.

Diğer basamak ise anaokulu çağıdır. Anaokulu çağındaki çocuklar, sosyal açıdan daha karmaşık ilişkiler içerisinde bulunur ve bu ilişkileri anlamaya çalışır, bu süre zarfında bağımsızlık duygusu kazanılır, öğrenme süreci hızlanır ve resim yapma, spor aktivitelerine katılma gibi eylemler sayesinde motor becerileri iyice pekişir.

Ergenlik çağında ise bireyler, hızlı bir şekilde fiziki değişime maruz kalırlar. Bu süre zarfında soyutsal düşünme becerileri daha da gelişir, kendi kimliklerini oluştururlar ve çeşitli sosyal dilleri bir arada kullanabilirler.

Çocukların Gelişim Özellikleri Nelerdir?

Çocukların gelişimi, fiziksel, duygusal, bilişsel, ahlaki ve sosyal alanlarda gerçekleşir. Bu alanlarda gelişen beceriler ve özellikleri, çocukların ileride yaşayacakları hayatlarına da etkide bulunur:

Fiziksel Gelişim: Fiziksel gelişim alanında çocuklar, emekleme ve yürüme gibi basit motor aktiviteleri öğrenerek gelişimlerine başlarlar. Bu durum anaokul çağında veya ilkokul çağındaki çocuklarda, daha karmaşık fiziksel aktivitelerin öğrenimi ile devam eder. Bu alan genel olarak, ince ve kaba motor becerilerin kazanımını kapsar.

Duygusal Gelişim: Çocuklar, çok küçük yaşlardan itibaren özgüven, özveri ve empati gibi kazanımları edinmeye başlarlar. Bu durum onların kendilerini daha iyi tanımalarını, duygularını anlamayı ve ifade edebilmeyi de pekiştirir.
Bilişsel Gelişim: Çocukların bellek kapasitesi, sorun çözme kabiliyetleri, soyutsal düşünme gibi becerileri, henüz çok küçük yaşlardayken başlamaktadır.

Ahlaki Gelişim: Küçük yaştaki çocuklar doğru ve yanlış kavramlarını ailedeki diğer bireylerden öğrenerek kazanırlar. Bireyin yaşı ilerledikçe, kendi kişilik özelliklerine göre doğru-yanlış ayrımı yapacaktır.

Sosyal Gelişim: Çocukların geliştirdiği dil becerileri, çevresel sosyal etkileşimleri, içe-dışa dönük olmaları gelişim süreçleriyle alakalı olabilir. Bireyin yaşı büyüdükçe, içerisinde bulunduğu sosyal yapı daha karmaşıklaşarak, aynı derecede sosyal kazanımları edindirecektir.

Çocuklarda Gelişim Geriliği

Çocukların gelişim basamaklarını yeterince takip edememesi ‘gelişim geriliği’ olarak adlandırılır. Bu durum, çeşitli sebeplere bağlı olarak yaşanabilir ve erken müdahale gerektirir.

Gelişim geriliği, çocukların konuşma becerilerinden bilişsel becerilerine, sosyal becerilerin motor becerilerine kadar bütün becerilerini ve huylarını etkileyebilir. Erken teşhis ve gerekli görülen tedavi yöntemleri ile birlikte, gelişim geriliği yaşayan çocuklar bu durumun üstesinden gelebilir.