Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), genellikle kişiye veya başkalarına yönelik ciddi bir tehdit, zarar veya ölümle sonuçlanan bir travma deneyimi sonrasında ortaya çıkan bir tür psikolojik rahatsızlıktır. Örneğin, doğal afetler, savaş, ciddi bir kaza, cinsel saldırı veya fiziksel şiddet gibi olaylar TSSB’ye yol açabilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ve bunların süresi kişiden kişiye değişebilir. Stres belirtileri, travma ve afet sonrasında kısa sürede düzelirken bazı durumlarda uzun yıllar devam edebilir. Bu durum, travmaya verilen tepkilerin ve travmanın karmaşık sonuçlarının bir sonucu olabilir. Genel olarak, travma sonrası stres bozukluğu belirtileri ruhsal ve fiziksel belirtiler olmak üzere iki kategoride incelenebilir. Ruhsal belirtiler arasında şunlar bulunur:

• Uyku problemleri,
• Dikkat eksikliği ve konsantre olamama,
• Sürekli olay anını anımsama,
• Öfke problemleri,
• Huzursuzluk,
• Tükenmişlik hissi,
• Unutkanlık ve hafıza problemleri,
• Kafa karışıklığı,
• Hemen ürkme ve korkma,
• Kabus görme,
• Kendi ve yakınlarının güvenliği konusunda endişe,
• Depresyon,
• Kendini soyutlama,
• Suçluluk duygusu.

Travma sonrası stres bozukluğunun fiziksel belirtileri ise şunlardır:

• Ağlama nöbetleri,
• Sık sık tartışma durumu,
• İletişim güçlüğü,
• Hareketsizlik ya da çok hareketlilik,
• Çevreden uzaklaşma,
• Travmatik olayı sürekli anlatma isteği,
• Kötü alışkanlıkların artması,
• Sosyal görüşmelere katılmama,
• Çarpıntı,
• Nefes almada zorluk,
• Titreme,
• Travmatik olayı hatırlatan kişilerden ve yerlerden uzaklaşma,
• Kendine zarar verecek durumlara girmekten çekinme,
• Şiddet eğilimi,
• Yeme bozuklukları

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Ne Kadar Sürer?

Travma sonrası stres bozukluğunun süresi kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı insanlar travmatik bir olayın etkileriyle kısa süre içinde başa çıkabilirken, diğerleri uzun yıllar boyunca bu durumla mücadele edebilir. Tedavi almak, destek sistemlerine sahip olmak ve kişinin travma sonrası stresle baş etme becerileri gibi faktörler, bu süreyi etkileyebilir. Bazı kişilerde semptomlar zamanla hafifleyebilir veya kaybolabilirken, diğerlerinde kronik bir durum olabilir. Bu nedenle, herkesin deneyimi farklıdır ve travma sonrası stres bozukluğunun süresi öngörülemezdir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), bir kişinin yaşadığı travmatik olayın niteliği ve şiddeti, daha önce deneyimlediği travmalar, ve travma sonrası yaşadığı koşullar gibi çeşitli faktörler tarafından etkilenir. TSSB’nin ortaya çıkmasına neden olan durumlar arasında şunlar bulunabilir:

• Savaş, kaza, çocuklukta fiziksel istismar, cinsel şiddet, fiziksel şiddet gibi travmatik olaylar.
• Yangın, doğal afetler, soygun, uçak kazası, işkence, adam kaçırma, yaşamı tehdit eden tıbbi teşhis, terör saldırıları gibi yaşamı tehdit eden olaylar.

Bu tür olaylar, kişinin zihinsel ve duygusal sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir ve TSSB’ye yol açabilir. Kişinin bu tür olayları deneyimlemesi, travmatik olayın tekrarlanması veya travma sonrası stresle başa çıkma becerilerinin yetersiz olması durumunda TSSB riski artabilir. Sonuç olarak, TSSB’nin nedeni, travmatik olayların kişinin psikolojik ve duygusal sağlığını etkilemesidir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi Nasıldır?

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olan kişilerin durumu, tedavi edilmediğinde zamanla kötüleşebilir. Ancak, travmatik olaydan yıllar sonra bile tedavi, olumlu sonuçlar sağlayabilir. TSSB’nin tedavisinde öncelikli terapi yöntemi travma odaklı terapidir. Bu terapi, travmanın etkilerini anlamak ve başa çıkmak için kullanılır. Bunun yanı sıra, bazı hastalarda ilaçlar ve terapi birleştirilerek tedavi uygulanabilir. En etkili terapi yöntemleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bu terapi yöntemi, kişinin travmatik deneyimi ile ilişkili endişe verici düşünceleri ve duyguları ele alır. Kişiye, travmatik olaylarla başa çıkma becerileri öğretilir ve travma sonrası stresi azaltmaya yönelik stratejiler geliştirilir.
• Maruz Bırakma Terapisi: Bu terapi, kişinin travmatik olayla ilişkili anılarını yeniden canlandırarak, duygusal olarak rahatsız edici uyaranlarla yüzleşmesini içerir. Bu sayede, kişi travmatik deneyimiyle daha etkili bir şekilde başa çıkabilir.
• Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): Bu terapi yöntemi, göz hareketlerinin veya diğer uyaranların kullanılmasıyla travmatik olayın neden olduğu duygusal rahatsızlığın azaltılmasını amaçlar. Kişinin travmatik deneyimiyle ilişkili duygusal yükü azaltarak, olumlu düşüncelerin geliştirilmesine yardımcı olur.

Bu terapi yöntemleri, TSSB semptomlarının azaltılmasında etkili olabilir ve kişinin hayat kalitesini artırabilir. TSSB tedavisi, bir uzman tarafından bireysel olarak planlanmalı ve kişinin ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır.