Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), tekrarlayan takıntılı düşünceler ve bu düşüncelerden kurtulmak için istemsizce yapılan yineleyici davranışların hakim olduğu bir ruhsal bozukluktur. OKB’den bahsettiğimiz bu yazımızda obsesif kompulsif bozukluk ne demek, obsesif kompulsif bozukluk nasıl tedavi edilir ve obsesif kompulsif bozukluk belirtileri gibi başlıkları inceleyeceğiz.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) takıntılı düşünce veya dürtülerin neden olduğu yinelenen davranışlarla karakterize edilen bir psikolojik bozukluktur. Kişi mantıklı olmadığını bilse de rahatlamak için tekrar tekrar zihnini meşgul eden ve kontrol edemediği düşüncelerden kurtulmak için belirli hareketleri defalarca yapabilir. OKB aynı zamanda kronik ve uzun süreli bir durumdur.
Obsesif kompulsif bozukluk kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir ve sosyal ilişkilerini zorlaştırabilir. Özellikle eğitim ve iş yaşamı üzerinde de negatif etkiler yaratabildiği bilinmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Neden Olur?
Obsesif kompulsif bozukluğun kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte çeşitli fizyolojik ve psikososyal faktörlerin bu bozukluğun gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. OKB’li hastaların anne-babalarında ve diğer birinci derece akrabalarında OKB’nin sık görüldüğü gözlemlenmiştir, bu genetik yatkınlığın OKB riskini artırabileceğini işaret etmektedir.
Aynı zamanda OKB’li hastalarda serotonin hormonunun işlevlerinde bozukluklar gözlemlenmiştir. Serotonin beyinde sinir iletimi ve duygusal denge için önemli bir rol oynamaktadır; bu sebepten dolayı da serotonin düzensizlikleri OKB semptomları ile ilişkili olabilir.
Yaşanılmış çeşitli travmatik deneyimlerin, özellikle de erken yaşlarda yaşanan aile içi problemlerin ve stresli olayların OKB gelişiminde etkili olabileceği belirtilmektedir. Bunun yanı sıra, mükemmeliyetçilik, kuralcılık, titizlik gibi kişilik özelliklerinin OKB’yi tetikleyebileceği ve semptomların şiddetini artırabileceği de gözlemlenmiştir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri?
Obsesif kompulsif bozukluk, belirgin obsesyonlar ve kompulsiyonlarla karakterize edilen bir psikolojik rahatsızlıktır. OKB’nin belirtilerine dair detaylar şu şekilde sıralanabilir:
Kirlenme veya Mikrop Kapma Korkusu: Kişi sürekli olarak mikrop kapmaktan veya kirli olmaktan korkar, bu nedenle sık sık ellerini yıkar veya temizlikle ilgili diğer ritüelleri tekrarlar.
Belirsizlik ve Şüphecilik: Belirsizlik durumlarına dayanamazlar, sürekli şüphe duyarlar ve bir şeyin yanlış gidebileceğinden endişe ederler.
Düzen ve Simetri İhtiyacı: Eşyaları belli bir düzende tutma, simetrik olmalarını sağlama gibi zorlayıcı düzenleme ritüelleri yaparlar. Aksi halde rahat edemezler.
Kontrol Takıntısı: Kapıların kilitli olup olmadığını, ocak veya elektrik prizlerinin kapatılıp kapatılmadığını sürekli kontrol etme ihtiyacı duyarlar. Bu ritüelleri defalarca tekrarlarlar.
Zarar Verme Düşünceleri: Başkalarına veya kendilerine zarar vermeyle ilgili obsesyonlar yaşarlar. Bu düşünceleri engellemek için belirli davranışlar veya kaçınma stratejileri geliştirirler.
Akıldan Çıkmayan Görüntüler veya Düşünceler: Rahatsız edici veya hoş olmayan görüntü veya düşünceler zihinlerinden çıkmaz, bu durum onları rahatsız eder ve kaygılandırır.
OKB belirtileri genellikle kişinin günlük yaşamını etkiler ve sosyal, iş veya eğitim hayatında zorluklara neden olabilir. Bu belirtilerle baş etmek için bireyler genellikle zihinsel veya fiziksel ritüeller geliştirirler.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk tedavisi genellikle ilaç tedavisi veya bilişsel davranışçı terapi gibi psikoterapilerle yönetilir. İlaç tedavisi genellikle antidepresanlarla başlar ve bu ilaçlar obsesyonlar ve kompulsiyonları kontrol altına almada etkili olabilir. İlaç tedavisi genellikle düzenli ve etkin dozlarda kullanılarak tedavinin olumlu etkileri birkaç ay içinde görülebilir.
Psikoterapi ise hasta ile terapist arasında yapılan görüşmelerle yürütülür. Bu seanslar sırasında hasta obsesyonlara ve kompulsiyonlara maruz bırakılır ve bu dürtülere karşı direnme stratejileri öğrenir. Tedavi sürecinde hastaların yaşam kalitesi, sosyal ilişkileri ve iş hayatları olumlu yönde etkilenebilir.
OKB tedavisinde en etkili sonuçlar genellikle ilaç tedavisi ve psikoterapinin birlikte kullanıldığı durumlarda elde edilir. Tedaviye erken başlamak ve düzenli olarak devam etmek hastalığın semptomlarını kontrol altına almak ve tekrarlanmasını önlemek açısından önemlidir.
